COVID-19 a mukowiscydoza – zagrożenia
Dla osób z mukowiscydozą (CF) infekcja wirusem SARS-CoV-2 może stanowić poważne zagrożenie zdrowotne, choć ryzyko ciężkiego przebiegu choroby zależy od wielu czynników, takich jak wiek pacjenta, stopień zaawansowania choroby płuc, obecność cukrzycy związanej z CF (CFRD), stan odżywienia, funkcja wątroby czy ogólny stan kliniczny.
Mukowiscydoza wiąże się z przewlekłym stanem zapalnym i zakażeniami w drogach oddechowych, a układ immunologiczny pacjentów może być osłabiony przez wieloletnią ekspozycję na antybiotyki i infekcje. Dodatkowe zakażenie koronawirusem może pogorszyć funkcję płuc, zwiększyć ryzyko hospitalizacji, doprowadzić do zaostrzenia objawów choroby oskrzelowo-płucnej i konieczności zastosowania wentylacji mechanicznej. U części pacjentów może też dojść do nasilenia niedotlenienia lub zaburzeń metabolicznych (zwłaszcza przy CFRD).
Na podstawie danych z różnych krajów wiemy, że większość dzieci i młodych dorosłych z CF, którzy zachorowali na COVID-19, przechodziła zakażenie łagodnie lub umiarkowanie. Jednak pacjenci z ciężką postacią mukowiscydozy, z rozstrzeniami oskrzeli, przewlekłą kolonizacją Pseudomonas aeruginosa, po przeszczepieniu płuc lub oczekujący na transplantację, są grupą podwyższonego ryzyka i powinni zachowywać szczególne środki ostrożności.
Objawy COVID-19 u osób z CF
Rozpoznanie COVID-19 u chorego na mukowiscydozę może być trudniejsze, ponieważ wiele objawów nakłada się na codzienne symptomy CF. Pacjenci często mają przewlekły kaszel, duszności i obniżoną tolerancję wysiłku, co utrudnia odróżnienie nowych dolegliwości. Dlatego ważne jest zwrócenie uwagi na nietypowe lub zaostrzone objawy, w tym:
- nagłe pogorszenie kaszlu, zmiana charakteru wydzieliny (np. jej koloru lub gęstości),
- utrata węchu i smaku,
- gorączka > 38°C (CF rzadko przebiega z gorączką, więc jej pojawienie się powinno zawsze budzić czujność),
- bóle mięśni, głowy i gardła,
- wyraźne pogorszenie wydolności oddechowej lub saturacji tlenem (np. spadek wartości na pulsoksymetrze poniżej wartości typowej dla danego pacjenta),
- ból w klatce piersiowej lub przyspieszony oddech,
- nagła utrata apetytu, ból brzucha, nudności lub biegunka.
W przypadku wystąpienia powyższych objawów, zwłaszcza w kontekście kontaktu z osobą zakażoną, zaleca się wykonanie testu na obecność wirusa SARS-CoV-2 (RT-PCR lub antygenowego) oraz kontakt z ośrodkiem prowadzącym chorego na CF.
Postępowanie i prewencja
Pacjenci z mukowiscydozą od początku pandemii byli zachęcani do izolacji społecznej, częstszego mycia rąk, noszenia maseczek oraz unikania zatłoczonych miejsc. Wprowadzenie szczepień przeciwko COVID-19 (zarówno podstawowych, jak i dawek przypominających) okazało się kluczowe w ochronie tej grupy pacjentów. Eksperci rekomendują szczepienie wszystkich chorych na CF, w tym dzieci powyżej 6. miesiąca życia, oraz członków ich rodzin.
W przypadku zakażenia, leczenie może obejmować izolację domową, monitorowanie saturacji, odpowiednią hydratację i leczenie objawowe. W niektórych sytuacjach (np. przy czynnikach ryzyka ciężkiego przebiegu) możliwe jest wczesne podanie leków przeciwwirusowych, takich jak nirmatrelwir/rytonawir (Paxlovid), jednak wyłącznie po konsultacji z lekarzem, ze względu na możliwe interakcje z innymi lekami stosowanymi w CF.
COVID-19 może stanowić istotne zagrożenie dla osób z mukowiscydozą, zwłaszcza tych z zaawansowaną chorobą płuc. Objawy mogą być trudne do odróżnienia od codziennych symptomów CF, dlatego należy zachować wysoką czujność diagnostyczną. Kluczową rolę odgrywa profilaktyka – szczepienia, środki ochrony osobistej, szybka diagnostyka i dostęp do nowoczesnego leczenia.