Dieta – niezależnie od tego, czy mówimy o diecie bezmlecznej, bezglutenowej, wegańskiej, czy jakiejkolwiek innej – nie jest w stanie wyleczyć mukowiscydozy. Mukowiscydoza jest ciężką chorobą genetyczną wynikającą z mutacji w genie CFTR, który odpowiada za produkcję białka błonowego regulującego transport jonów w komórkach nabłonkowych. Dieta nie ma wpływu na strukturę ani funkcję tego białka na poziomie molekularnym.
Dieta a łagodzenie objawów mukowiscydozy
Choć dieta nie może cofnąć ani wyeliminować przyczyny choroby, może w istotny sposób wspierać leczenie objawowe i ogólny stan zdrowia chorego. Dobrze dobrana dieta może pomóc w:
- utrzymaniu prawidłowej masy ciała, co przekłada się na lepsze funkcjonowanie układu odpornościowego i oddechowego,
- zwiększeniu tolerancji wysiłku fizycznego, co jest szczególnie ważne przy chorobie z przewlekłą niewydolnością oddechową,
- zmniejszeniu ryzyka niedoborów witaminowych i elektrolitowych, często występujących w CF z powodu niewydolności trzustki i zaburzeń wchłaniania,
- redukcji objawów ze strony układu pokarmowego, takich jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, czy zaburzenia mikroflory jelitowej.
W praktyce klinicznej najczęściej zaleca się dietę wysokoenergetyczną z odpowiednio dobraną suplementacją enzymów trzustkowych, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K), elektrolitów oraz – w razie potrzeby – preparatów odżywczych. U niektórych pacjentów konieczne bywa unikanie niektórych składników (np. mleka – przy wtórnej nietolerancji laktozy lub alergii, glutenu – przy współistniejącej celiakii), jednak są to decyzje podejmowane indywidualnie i zawsze pod nadzorem lekarza i dietetyka.
Dieta alternatywna a mukowiscydoza
Niektóre rodziny rozważają stosowanie diet alternatywnych (np. wegańskiej) w CF. Tego typu diety są trudne do zbilansowania w przypadku chorych na mukowiscydozę i wymagają ścisłego nadzoru specjalistycznego. Dieta wegańska może wiązać się z ryzykiem niedoborów kalorycznych, białkowych i mikroskładnikowych, co przy chorobie o zwiększonym zapotrzebowaniu energetycznym może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia. W większości przypadków zaleca się stosowanie klasycznej diety wysokoenergetycznej, dostosowanej do potrzeb chorego, a nie diet eliminacyjnych czy modnych diet alternatywnych.
Mukowiscydoza wymaga leczenia przyczynowego (jeśli jest dostępne dla danego genotypu – np. modulatorami CFTR), intensywnej fizjoterapii, leczenia infekcji oraz odpowiedniego żywienia. Dieta może być jednym z filarów leczenia wspomagającego, ale nie zastąpi ani nie wyleczy choroby. Stosowanie diety alternatywnej bez konsultacji z zespołem medycznym może przynieść więcej szkody niż pożytku.