Zabawy i codzienne kontakty dziecka chorego na mukowiscydozę (CF) z osobami z innymi przewlekłymi chorobami układu oddechowego, takimi jak pierwotna dyskineza rzęsek (PCD) czy POChP, mogą budzić uzasadnione wątpliwości – głównie z powodu ryzyka tzw. zakażeń krzyżowych. Oto jak należy rozważyć bezpieczeństwo takich kontaktów:
- Ryzyko zakażeń krzyżowych – podstawa decyzji o kontakcie
Dzieci chore na CF mają zmniejszoną zdolność do oczyszczania dróg oddechowych, co skutkuje gromadzeniem się śluzu, w którym mogą namnażać się bakterie, w tym oporne szczepy takie jak Pseudomonas aeruginosa, Burkholderia cepacia czy Mycobacterium abscessus. Część tych patogenów może być szczególnie groźna również dla osób z PCD i POChP, ale co ważne – pacjenci z PCD także mogą być nosicielami tych bakterii.
Zakażenia krzyżowe to sytuacja, w której bakterie przenoszą się między osobami chorymi na choroby przewlekłe układu oddechowego – np. od dziecka z CF do innego dziecka z PCD lub odwrotnie. Dlatego najwięcej uwagi poświęca się kontaktom pacjentów z CF z innymi pacjentami z CF – a także z osobami z PCD, które mogą być nosicielami tych samych drobnoustrojów.
- CF i PCD – podobne zagrożenia, ale różne mechanizmy choroby
Mimo że mukowiscydoza i pierwotna dyskineza rzęsek są odrębnymi jednostkami chorobowymi (CF – genetyczny defekt CFTR, PCD – defekt ruchu rzęsek), to oba schorzenia prowadzą do podobnych objawów: zaleganie śluzu, przewlekłe infekcje i konieczność intensywnej fizjoterapii oddechowej. To oznacza, że mikroflora oskrzelowa pacjentów może być podobna i że mogą występować te same zagrożenia związane z kolonizacją przez groźne patogeny.
W praktyce pacjenci z PCD mogą być kolonizowani przez Pseudomonas aeruginosa – a więc bakterie, które dla pacjenta z CF mogą stanowić poważne zagrożenie, zwłaszcza jeśli ten nie jest jeszcze skolonizowany.
- Kontakt z osobą z POChP – inne ryzyko
POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc) występuje głównie u osób dorosłych, często palących tytoń. Układ odpornościowy osób z POChP bywa osłabiony, a chorzy mogą być nosicielami typowej flory z dolnych dróg oddechowych (np. Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis), ale rzadziej niż pacjenci z CF – bakterii wielolekoopornych.
Dla osoby chorej na CF kontakt z osobą z POChP jest mniej ryzykowny niż kontakt z inną osobą chorą na CF czy PCD, ale nadal wymaga ostrożności – zwłaszcza w przypadku infekcji aktywnej u osoby dorosłej. Należy też pamiętać, że dorosła osoba z POChP może mieć osłabioną odporność i być bardziej narażona na infekcję od dziecka z CF, które może być kolonizowane patogenami opornymi na leczenie.
- Rekomendacje dotyczące kontaktów społecznych
Przyjmuje się zasadę rygorystycznego unikania bezpośrednich kontaktów między chorymi na CF i ograniczenia kontaktów z osobami z PCD – z powodu wspólnego ryzyka zakażeń krzyżowych. Dotyczy to zarówno szpitali i ośrodków CF, jak i codziennego życia.
W kontaktach z innymi osobami przewlekle chorymi, np. dorosłymi z POChP, zaleca się:
- unikanie kontaktu w przypadku objawów infekcji u którejkolwiek ze stron,
- zachowanie zasad higieny – częste mycie rąk, unikanie wspólnych inhalatorów, kubków, zabawek wkładanych do ust,
- spotkania na świeżym powietrzu, nie w zamkniętych, źle wentylowanych pomieszczeniach,
- ostrożność w przypadku osób z obniżoną odpornością.
Podsumowanie
Zabawa dziecka z mukowiscydozą z dzieckiem z PCD lub bliskim z POChP może być ryzykowna z punktu widzenia epidemiologii zakażeń układu oddechowego. Największe ryzyko dotyczy zakażeń krzyżowych między dzieckiem z CF a dzieckiem z PCD, dlatego takich kontaktów nie zaleca się bez szczególnej analizy mikrobiologicznej i konsultacji z lekarzem prowadzącym. Z kolei kontakt z osobą dorosłą z POChP jest możliwy, ale wymaga ostrożności – zwłaszcza jeśli jedna ze stron jest w trakcie infekcji lub nosi groźne bakterie.