Tak, enzymy trzustkowe (np. preparaty zawierające lipazę, amylazę i proteazę) powinny być podawane przed każdym posiłkiem i przekąską zawierającą tłuszcze lub białka, niezależnie od ich wielkości. Dotyczy to przede wszystkim osób z niewydolnością zewnątrzwydzielniczą trzustki, taką jak w przebiegu mukowiscydozy, przewlekłego zapalenia trzustki czy po resekcji trzustki.
Poniżej wyjaśniamy szczegóły:
Dlaczego enzymy należy podawać przed każdym posiłkiem?
Enzymy trzustkowe muszą być obecne w dwunastnicy w tym samym czasie co pokarm, aby mogły skutecznie rozłożyć tłuszcze, białka i węglowodany złożone. Jeśli zostaną podane po posiłku, proces trawienia może być opóźniony lub niepełny, co prowadzi do:
- zaburzeń wchłaniania (steatorrhea, biegunka tłuszczowa),
- bólu brzucha i wzdęć,
- niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K),
- utraty masy ciała i niedożywienia.
Czy każda przekąska wymaga enzymów?
TAK — jeśli zawiera tłuszcze lub białka. Nawet mała przekąska, np. baton, ser, jogurt czy orzechy, wymaga podania odpowiedniej ilości enzymów.
NIE — jeśli przekąska składa się wyłącznie z prostych węglowodanów (np. cukierki, sok, suchy biały chleb), ponieważ ich trawienie nie zależy od enzymów trzustkowych.
Praktyczne wskazówki:
- Enzymy najlepiej podawać tuż przed posiłkiem lub w jego trakcie, szczególnie przy dłuższych i bardziej tłustych posiłkach.
- Dla dzieci lub osób z trudnością w połykaniu dostępne są formy mikrogranulek (kapsułki z otwieranym wnętrzem).
- Należy unikać popijania enzymów gorącymi napojami (enzymy mogą się zdezaktywować).
Wyjątki i szczególne sytuacje
- W przypadku pacjentów z mukowiscydozą enzymy podawane są niemal rutynowo przy każdym posiłku zawierającym tłuszcz.
- U pacjentów po resekcji trzustki lub z EPI (Exocrine Pancreatic Insufficiency) z innych przyczyn obowiązują podobne zasady.
- Czasem potrzebne jest łączenie enzymów z inhibitorami pompy protonowej, aby zapewnić odpowiednie działanie w kwaśnym środowisku żołądka.
Enzymy trzustkowe należy podawać przed każdym posiłkiem i przekąską zawierającą tłuszcze lub białka. Pominięcie nawet pojedynczej dawki może prowadzić do poważnych objawów malabsorpcji. Stała edukacja pacjentów i ich opiekunów na temat prawidłowego stosowania enzymów jest kluczowa w skutecznym leczeniu niewydolności trzustki.