Komory hiperbaryczne, czyli urządzenia do terapii hiperbarycznej (HBOT – Hyperbaric Oxygen Therapy), są wykorzystywane w różnych dziedzinach medycyny, jednak ich zastosowanie w leczeniu mukowiscydozy (CF) jest ograniczone i kontrowersyjne. Obecnie nie stanowią one standardowej terapii u pacjentów z CF.
Czym jest terapia hiperbaryczna?
Terapia hiperbaryczna polega na oddychaniu 100% tlenem w warunkach zwiększonego ciśnienia (zwykle 2–3 atmosfer), co prowadzi do znacznego wzrostu stężenia tlenu rozpuszczonego w osoczu. Efektem jest lepsze natlenienie tkanek, działanie przeciwobrzękowe, przeciwbakteryjne i stymulujące procesy regeneracyjne.
Potencjalne korzyści terapii hiperbarycznej z wysokim stężeniem tlenu u pacjentów z mukowiscydozą
W teorii, podawanie czystego tlenu w warunkach hiperbarycznych mogłoby przynieść pewne korzyści osobom z mukowiscydozą:
- Poprawa utlenowania tkanek, zwłaszcza przy hipoksemii, jaka może towarzyszyć zaawansowanej niewydolności oddechowej.
- Działanie wspomagające leczenie zakażeń, w tym trudnych do eradykacji patogenów, takich jak Pseudomonas aeruginosa – choć głównie w modelach in vitro lub badaniach na zwierzętach.
- Redukcja stanu zapalnego oraz potencjalna stymulacja gojenia się tkanek płucnych uszkodzonych przez przewlekły proces zapalny.
Ograniczenia i zagrożenia terapii hiperbarycznej z wysokim stężeniem tlenu u pacjentów z mukowiscydozą
W praktyce klinicznej jednak korzyści te nie zostały jednoznacznie potwierdzone u pacjentów z mukowiscydozą, a terapia hiperbaryczna niesie ze sobą istotne ryzyko:
- Ryzyko barotraumy płuc – pacjenci z CF są narażeni na powikłania takie jak odma opłucnowa z powodu obecności rozstrzeni oskrzeli i osłabionej struktury płuc.
- Zwiększone ryzyko tlenotoksyczności, szczególnie w kontekście długotrwałej ekspozycji na 100% tlen przy podwyższonym ciśnieniu.
- Problemy z oczyszczaniem dróg oddechowych – brak możliwości wykonywania drenażu oskrzeli w komorze hiperbarycznej może być problematyczne, zwłaszcza że fizjoterapia oddechowa jest podstawą leczenia CF.
- Brak rekomendacji w międzynarodowych i europejskich standardach leczenia mukowiscydozy – HBOT nie jest uznanym komponentem opieki nad pacjentami z CF.
Stan wiedzy i badania naukowe
Dostępne badania dotyczące HBOT u pacjentów z CF są nieliczne, przeprowadzane na małych grupach chorych i nie wykazują jednoznacznych, trwałych korzyści terapeutycznych. W piśmiennictwie medycznym HBOT może być rozważane jedynie jako opcja eksperymentalna w bardzo wyselekcjonowanych przypadkach, np. przy trudno gojących się ranach pooperacyjnych, przetokach czy martwiczym zapaleniu tkanek miękkich – ale nie jako terapia podstawowa choroby oskrzelowo-płucnej CF.
Komory hiperbaryczne nie są rutynowo stosowane w leczeniu mukowiscydozy. Chociaż istnieje kilka teoretycznych przesłanek dotyczących możliwych korzyści, to obecny stan wiedzy oraz ryzyko powikłań nie pozwalają na rekomendowanie tej metody jako elementu standardowej terapii CF. Stosowanie HBOT u pacjentów z mukowiscydozą powinno odbywać się jedynie w warunkach klinicznych, w ramach nadzorowanych badań naukowych lub w ściśle określonych, indywidualnych przypadkach.