Mukowiscydoza (CF, cystic fibrosis) jest chorobą o jednoznacznie genetycznym podłożu i nie może być wywołana przez czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie powietrza, smog, dym tytoniowy, dieta, stres czy kontakt z chemikaliami. Powstaje w wyniku mutacji w genie CFTR, który znajduje się na długim ramieniu chromosomu 7 i koduje białko odpowiedzialne za transport jonów chlorkowych przez błony komórkowe nabłonka.
Czynniki środowiskowe a przebieg mukowiscydozy
Choć środowisko nie wywołuje mukowiscydozy, może znacząco wpływać na przebieg i nasilenie objawów choroby u osoby już chorej. Zanieczyszczenie powietrza może nasilać objawy ze strony układu oddechowego, zwiększać częstość zaostrzeń choroby oskrzelowo-płucnej, podnosić ryzyko infekcji, a także przyspieszać pogarszanie się funkcji płuc. W szczególności:
- Drobne pyły zawieszone (PM2.5, PM10) oraz ozon i tlenki azotu mogą powodować nasilenie stanu zapalnego w drogach oddechowych chorego na CF.
- Ekspozycja na dym tytoniowy, zarówno czynna, jak i bierna, pogarsza funkcje oddechowe i zwiększa ryzyko infekcji dolnych dróg oddechowych.
- Mieszkańcy miast o wysokim poziomie smogu mogą doświadczać częstszych i cięższych zaostrzeń, co znajduje potwierdzenie w badaniach epidemiologicznych z Europy i Ameryki Północnej.
Mukowiscydoza jest chorobą dziedziczną, której nie da się „nabyć” ani „wywołać” przez wpływ środowiska. Jednak jakość powietrza i inne czynniki zewnętrzne mają ogromne znaczenie dla jakości życia i długości przeżycia osób z tą chorobą. Ochrona przed zanieczyszczeniami, unikanie dymu tytoniowego, stosowanie oczyszczaczy powietrza w domu, monitorowanie stanu powietrza w miejscu zamieszkania oraz odpowiednie postępowanie fizjoterapeutyczne i medyczne są kluczowe w codziennej opiece nad pacjentem z CF.