Spożycie alkoholu przez osoby chore na mukowiscydozę (CF) wiąże się z istotnym ryzykiem i powinno być rozważane bardzo ostrożnie, ze względu na potencjalny wpływ alkoholu na wątrobę i trzustkę — dwa narządy wyjątkowo podatne na uszkodzenia u pacjentów z CF.
Wątroba a alkohol w mukowiscydozie
U pacjentów z mukowiscydozą często rozwija się tzw. CF-liver disease (CFLD), czyli choroba wątroby związana z mukowiscydozą. Może ona przebiegać jako:
- stłuszczenie wątroby (niealkoholowe, ale podatne na pogłębienie pod wpływem alkoholu),
- ogniskowa marskość,
- nadciśnienie wrotne z ryzykiem krwawień z żylaków przełyku.
Alkohol, nawet w umiarkowanych dawkach, działa hepatotoksycznie – przyspiesza procesy stłuszczenia, włóknienia i może prowadzić do marskości. W przypadku osób z CF, których wątroba już funkcjonuje na granicy wydolności, alkohol znacząco zwiększa ryzyko poważnych powikłań, takich jak krwotoki, wodobrzusze czy encefalopatia wątrobowa.
Trzustka a alkohol w mukowiscydozie
Zaburzenia pracy trzustki są bardzo częstym objawem mukowiscydozy – większość pacjentów cierpi na zewnątrzwydzielniczą niewydolność trzustki. Dochodzi wtedy do:
- zaburzonego wydzielania enzymów trawiennych,
- przewlekłego zapalenia trzustki,
- niekiedy do uszkodzeń strukturalnych (torbiele, zwapnienia).
Alkohol jest jednym z najczęstszych czynników wywołujących zapalenie trzustki u osób zdrowych, a u chorych na CF ten efekt może być spotęgowany. Dodatkowo alkohol może nasilać dolegliwości bólowe brzucha, zwiększać ryzyko niedrożności jelit (np. DIOS) oraz prowadzić do wtórnej cukrzycy (CFRD) poprzez uszkodzenie wysp trzustkowych.
Interakcje z lekami i osłabienie terapii
Wiele leków stosowanych w leczeniu CF — np. antybiotyki (aminoglikozydy, fluorochinolony), leki przyczynowe (modulatory CFTR jak Kaftrio) czy leki przeciwgrzybicze — może wchodzić w interakcje z alkoholem lub nasilać jego toksyczność wobec wątroby. Alkohol może także wpływać na metabolizm witamin ADEK oraz zaburzać wchłanianie tłuszczów, co jest szczególnie niebezpieczne u osób z niewydolnością trzustki.
Podsumowanie: Czy osoba z CF może pić alkohol?
Teoretycznie, u dorosłej osoby z bardzo łagodnym przebiegiem choroby, bez objawów niewydolności wątroby i trzustki, bez CF-related diabetes oraz bez stosowania potencjalnie hepatotoksycznych leków — niewielka ilość alkoholu spożyta okazjonalnie może nie spowodować istotnych szkód. Jednak nawet wtedy warto:
- skonsultować się z lekarzem prowadzącym,
- regularnie monitorować parametry wątrobowe (ALT, AST, GGTP, ALP, bilirubina) i funkcję trzustki,
- unikać alkoholu w okresach zaostrzenia choroby.
W większości przypadków medycznie uzasadnione jest całkowite unikanie alkoholu, szczególnie jeśli występują powikłania ze strony wątroby, trzustki lub jeśli pacjent stosuje leki obciążające te narządy.