Tak, po włączeniu leczenia przyczynowego mukowiscydozy (modulatorów CFTR, takich jak Kaftrio/Trikafta, Symkevi, Orkambi czy Kalydeco), u wielu pacjentów obserwuje się istotną poprawę apetytu i przyrost masy ciała. To zjawisko jest bardzo dobrze udokumentowane zarówno w badaniach klinicznych, jak i w codziennej praktyce klinicznej w ośrodkach zajmujących się leczeniem CF.
Wpływ modulatorów CFTR na apetyt i masę ciała
Modulatory CFTR poprawiają funkcjonowanie białka CFTR, co z kolei normalizuje skład i nawodnienie wydzielin w układzie pokarmowym, zwiększa pH treści jelitowej oraz poprawia wchłanianie składników odżywczych. U części pacjentów dochodzi do wyraźnego zmniejszenia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (np. bólu brzucha, wzdęć, tłuszczowych stolców), co ułatwia spożywanie większej ilości pokarmów i poprawia tolerancję tłuszczu. Zmniejsza się też zapotrzebowanie energetyczne organizmu związane z przewlekłym stanem zapalnym, infekcjami i nasilonym wysiłkiem oddechowym. W efekcie:
- poprawia się apetyt,
- zwiększa się przyrost masy ciała (czasami bardzo gwałtownie),
- obserwuje się wzrost wartości BMI,
- u dzieci dochodzi do przyspieszenia tempa wzrastania,
- u dorosłych często udaje się osiągnąć masę ciała zbliżoną do wartości referencyjnych.
Czy dieta powinna zostać zmodyfikowana?
Tak – w wielu przypadkach wskazana jest modyfikacja diety, ale decyzja powinna być oparta na indywidualnej ocenie stanu pacjenta, w tym:
- pomiarach antropometrycznych (masa ciała, wzrost, BMI),
- analizie składu ciała (np. zawartość tkanki tłuszczowej i beztłuszczowej),
- parametrach biochemicznych (glikemia, profil lipidowy, witaminy ADEK),
- skuteczności trawienia i wchłaniania (częstość i wygląd stolców, zapotrzebowanie na enzymy trzustkowe),
- obecności cukrzycy związanej z CF (CFRD) lub jej ryzyka.
W praktyce może to oznaczać:
- zmniejszenie podaży energii u pacjentów, którzy przybierają nadmiernie na wadze i zbliżają się do nadwagi lub otyłości (co zdarza się coraz częściej),
- lepszą jakość diety – rezygnację z „pustych kalorii” i większy nacisk na produkty o wysokiej wartości odżywczej,
- dostosowanie dawki enzymów trzustkowych, ponieważ poprawa wydzielania trzustkowego może u części pacjentów zmniejszać zapotrzebowanie na enzymy,
- przegląd suplementacji witamin – niektórzy pacjenci mają normalizację wchłaniania witamin ADEK i mogą wymagać dostosowania dawek,
- monitorowanie zaburzeń gospodarki węglowodanowej – u pacjentów z nadwagą lub o zwiększonym ryzyku cukrzycy może być potrzebna zmiana składu diety.
Włączenie modulatorów CFTR przynosi istotne korzyści kliniczne, w tym poprawę stanu odżywienia. Zmiana masy ciała i apetytu nie jest jedynie objawem ubocznym, ale elementem pozytywnej odpowiedzi organizmu na terapię przyczynową. Jednak zbyt szybki przyrost masy ciała lub rozwój nadwagi może rodzić nowe problemy zdrowotne, dlatego konieczna jest systematyczna kontrola dietetyczna i indywidualizacja zaleceń żywieniowych. Pacjent powinien pozostawać pod opieką dietetyka z doświadczeniem w leczeniu mukowiscydozy.