Tak, w momencie rozpoznania cukrzycy związanej z mukowiscydozą (CFRD – Cystic Fibrosis-Related Diabetes) konieczna jest modyfikacja diety chorego, ale w sposób dostosowany do specyfiki obu chorób: mukowiscydozy i cukrzycy. Nie chodzi tu o klasyczną „dietę cukrzycową”, jaką stosuje się u osób z cukrzycą typu 2, lecz o plan żywienia, który równocześnie zapewni wysoką podaż energii oraz kontrolę poziomu glukozy we krwi.
Dlaczego dieta musi ulec zmianie?
Mukowiscydoza sama w sobie wiąże się z podwyższonym zapotrzebowaniem energetycznym, wynikającym m.in. z przewlekłych infekcji, zaburzeń wchłaniania i zwiększonego wysiłku oddechowego. Dieta u chorych z CF musi być wysokokaloryczna, bogata w tłuszcze i białko. Cukrzyca natomiast wprowadza konieczność regulacji spożycia węglowodanów i unikania skoków glikemii, dlatego pojawia się wyzwanie: jak zbilansować te dwa cele.
Główne założenia diety przy CFRD
Po rozpoznaniu cukrzycy związanej z mukowiscydozą nie eliminuje się tłuszczów ani nie ogranicza energii – wręcz przeciwnie, utrzymanie prawidłowej masy ciała jest kluczowe. Należy natomiast:
- Wprowadzić systematyczność posiłków (regularne godziny i liczba posiłków).
- Skupić się na jakości spożywanych węglowodanów: preferowane są produkty o niskim i średnim indeksie glikemicznym (np. pełnoziarniste pieczywo, gruboziarniste kasze, warzywa).
- Unikać prostych cukrów (np. słodyczy, słodkich napojów), które powodują gwałtowne skoki glukozy we krwi.
- Zachować odpowiednią zawartość tłuszczu, najlepiej w postaci tłuszczów nienasyconych (oleje roślinne, tłuste ryby, orzechy).
- Dobrze zbilansować dawkę enzymów trzustkowych, aby zapewnić odpowiednie trawienie i wchłanianie składników odżywczych.
- Kontrolować spożycie soli i suplementować niedobory (np. witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, witaminy D, wapnia), zgodnie z zaleceniami CF.
Insulinoterapia i dieta
Cukrzyca w CF jest najczęściej leczona insuliną. Dobrze dobrana dieta, o stałej zawartości węglowodanów w poszczególnych posiłkach, pozwala na precyzyjne dostosowanie dawek insuliny. Istnieje również możliwość modyfikowania dawek insuliny względem posiłków przy użyciu systemu intensywnej insulinoterapii (tzw. insulina okołoposiłkowa).
Rola zespołu terapeutycznego
Zalecana jest ścisła współpraca chorego (lub jego rodziców/opiekunów) z dietetykiem specjalizującym się w mukowiscydozie oraz diabetologiem. W Polsce opiekę nad chorymi na CFRD sprawują ośrodki leczenia mukowiscydozy, które powinny oferować konsultacje zespołu wielodyscyplinarnego – lekarza, dietetyka, edukatora diabetologicznego i pielęgniarki.
Zmiana diety po rozpoznaniu CFRD jest konieczna, ale nie polega na typowym ograniczaniu kalorii, jak w klasycznej cukrzycy typu 2. Główne wyzwanie to pogodzenie zwiększonego zapotrzebowania energetycznego z wymogami kontroli glikemii. Indywidualizacja diety i elastyczność insulinoterapii pozwalają osiągnąć dobre efekty zdrowotne bez pogorszenia stanu odżywienia.