Polipy nosa a mukowiscydoza – co warto wiedzieć?
Czym są polipy nosa?
Polipy nosa to miękkie, bezbolesne, zwykle niezłośliwe rozrosty błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Powstają na skutek przewlekłego stanu zapalnego i są szczególnie częste u osób z chorobami układu oddechowego, w tym astmą, przewlekłym zapaleniem zatok oraz mukowiscydozą. Polipy mogą powodować szereg objawów, takich jak niedrożność nosa, upośledzenie węchu, ściekanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, nawracające infekcje zatok oraz chrapanie.
Występowanie polipów u chorych na mukowiscydozę
U pacjentów z mukowiscydozą (CF) polipy nosa występują istotnie częściej niż w populacji ogólnej. Zgodnie z badaniami i obserwacjami klinicznymi, mogą pojawić się już w wieku dziecięcym, nawet u kilkuletnich dzieci, i są jedną z typowych manifestacji ze strony górnych dróg oddechowych w przebiegu choroby. Według danych zawartych w materiałach edukacyjnych dla pacjentów, polipy nosa są jedną z cech charakterystycznych dla CF i są ściśle powiązane z przewlekłym zapaleniem zatokFAQ o mukowiscydozie.
Przewlekły stan zapalny zatok przynosowych i związana z nim obecność polipów jest konsekwencją dysfunkcji kanału CFTR – głównego zaburzenia w mukowiscydozie – prowadzącej do zagęszczenia wydzieliny śluzowej, utrudnionego drenażu zatok i wtórnych infekcji. W rezultacie błona śluzowa reaguje przewlekłym stanem zapalnym, co może prowadzić do tworzenia się polipów.
Znaczenie kliniczne i leczenie
Obecność polipów u chorych na CF może pogarszać jakość życia – przyczyniać się do niedrożności nosa, pogorszenia oddychania, spływania wydzieliny do gardła, zaburzeń snu i problemów z koncentracją. Mogą również sprzyjać infekcjom zatok, a u niektórych pacjentów wymagać leczenia operacyjnego (np. endoskopowej operacji FESS), zwłaszcza gdy leczenie farmakologiczne (np. steroidy donosowe) nie przynosi efektu.
W ramach leczenia zachowawczego stosuje się najczęściej:
- glikokortykosteroidy donosowe lub doustne (w zależności od nasilenia objawów),
- antybiotyki przy nadkażeniach bakteryjnych,
- irygacje nosa i zatok roztworami soli fizjologicznej lub hipertonicznej,
- leki przeciwhistaminowe (jeśli występuje komponenta alergiczna),
- a także regularne kontrole laryngologiczne.
W razie nawrotów lub braku skuteczności leczenia zachowawczego może być konieczne leczenie operacyjne, które jednak nie zawsze zapobiega nawrotom polipów – szczególnie u pacjentów z CF, u których podłoże problemu jest genetyczne i przewlekłe.
Znaczenie monitorowania objawów
W związku z przewlekłym charakterem choroby oraz wysokim ryzykiem nawrotów, regularna ocena stanu zatok i obecności polipów nosa powinna być stałym elementem kontroli lekarskiej u pacjentów z mukowiscydozą. W wielu ośrodkach CF kontrola laryngologiczna z endoskopią nosa oraz ewentualna tomografia zatok jest standardem opieki – szczególnie w przypadku pogorszenia drożności nosa, nawracających infekcji zatok lub pogorszenia tolerancji wysiłku.