Cukrzyca związana z mukowiscydozą (CFRD): wiek występowania i objawy
W jakim wieku najczęściej pojawia się CFRD?
Cukrzyca związana z mukowiscydozą (ang. CFRD – Cystic Fibrosis Related Diabetes) to jedno z najczęstszych powikłań przewlekłych u chorych na mukowiscydozę, zwłaszcza w wieku dorosłym. CFRD może rozwinąć się w każdym wieku, jednak najczęściej pojawia się:
- między 10. a 20. rokiem życia, z narastającym ryzykiem po okresie dojrzewania,
- u 20–50% nastolatków i młodych dorosłych z mukowiscydozą występują cechy zaburzeń tolerancji glukozy lub pełnoobjawowej cukrzycy,
- ryzyko wzrasta z wiekiem, a największe rozpowszechnienie CFRD obserwuje się u osób po 30. roku życia.
U niektórych pacjentów cukrzyca może być rozpoznana już w dzieciństwie, zwłaszcza gdy przebieg mukowiscydozy jest ciężki, a funkcja trzustki poważnie upośledzona.
Jakie są objawy CFRD?
Objawy cukrzycy związanej z mukowiscydozą są często nietypowe i mogą być subtelne, szczególnie we wczesnym stadium. To sprawia, że regularne badania przesiewowe (np. test OGTT – doustny test tolerancji glukozy) są kluczowe. Do najczęstszych objawów CFRD należą:
- utrata masy ciała lub trudność w przyroście masy ciała mimo zwiększonego apetytu,
- nasilenie objawów płucnych, częstsze zaostrzenia infekcyjne, spadek FEV₁,
- zmęczenie, osłabienie,
- częste oddawanie moczu (poliuria) i zwiększone pragnienie (polidypsja) – objawy charakterystyczne, ale często obecne dopiero w bardziej zaawansowanej cukrzycy,
- opóźnione gojenie ran,
- hiperglikemia poposiłkowa może występować wcześniej niż hiperglikemia na czczo.
CFRD różni się zarówno od typowej cukrzycy typu 1 (brak destrukcji autoimmunologicznej komórek beta trzustki), jak i typu 2 (nie dominuje insulinooporność), dlatego leczenie najczęściej opiera się na insulinoterapii, ale przy zachowanym zapotrzebowaniu energetycznym i diecie wysokokalorycznej charakterystycznej dla mukowiscydozy.
Cukrzyca w mukowiscydozie pojawia się najczęściej u nastolatków i młodych dorosłych, a jej objawy mogą być niespecyficzne. Ze względu na wpływ CFRD na pogorszenie stanu odżywienia i funkcji płuc, zaleca się regularne badania przesiewowe, nawet u pacjentów bez jawnych symptomów. Wczesne rozpoznanie i leczenie pozwala poprawić rokowanie i jakość życia pacjenta.